Volendam, dit werk hangt nu in Nederland maar was misschien ooit bestemd voor de VS of Canada?

We weten dat er ‘over de grote plas’ ook liefhebbers van het werk van Marinus Heijnes zijn. Zo hangen er Heijnes-schilderijen aan de muur o.a. in Phoenix, Atlanta, Chicago, Vancouver, New York en Hartford. In Portland was vorig jaar een fraai pastel te koop, en we hebben geregeld mailcontact met mensen uit Canada en de VS. Deze maand nog is bij een liefhebber in de staat Washington door ons een pakket met boeken en kaarten van Heijnes bezorgd. In vrijwel alle gevallen gaat het om mensen die hun Heijnes-schilderwerk koesteren. Het zijn vaak emigranten of hun nazaten die na de oorlog Nederland hebben verlaten om een nieuw bestaan op te bouwen.

Juist in die periode vlak na de oorlog liep het met de kunstzinnige carrière van Heijnes niet helemaal zoals gewenst. Heijnes bleef vasthouden aan de naturalistische kunststroming en de kunstwereld was daar wel een beetje klaar mee. De kunstwereld had meer voorkeur voor  COBRA en andere avant-gardistische stromingen. Heijnes, inmiddels van middelbare leeftijd, kon en wilde niet anders en hij schilderde onvermoeibaar zijn omgeving op de hem bekende manier. In een recensie uit 1953 wordt Heijnes min of meer verweten dat hij soms te veel hing naar de wensen van zijn kopers.

dit stukje onvervalst Nederland hangt tegenwoordig in Chicago

Met de emigratiegolf ontstond er ineens wel een nieuwe mogelijkheid om zijn kunst te verkopen. In ons archief troffen we enkele brieven van emigranten aan, die voor Heijnes in de VS schilderijen aan de man probeerden te brengen. Niet altijd heel succesvol, zo blijkt. Brieven die ook een mooi beeld schetsen van de tijd.

Ene heer Rooda schrijft in 1948 het volgende vanuit New York aan Heijnes:

Ik ben al een heel tijd van plan jullie uitvoerig te schrijven, maar het is niet alleen dat ik ’s avonds na negen uur, als ik eindelijk klaar ben, doodmoe ben, maar ook werd ik natuurlijkerwijze geremd, om jullie zulk weinig hoopvol nieuws te schrijven. Zodra ik slechts een schilderij verkocht had, hadden jullie in drie dagen bericht gehad, dat is zeker. De situatie is nu zo, dat alle schilderijen goddank compleet en onbeschadigd in onze gangkast staan en drie ervan hangen aan onze muur, zodat we ervan kunnen genieten. De 2 Volendammer schilderijen staan al sinds begin December geexposeerd in The Netherlands Tourist Office in Rockefeller Centre, waar ik mijn antiek ook destijds geëtaleerd had. Er was wel enige belangstelling voor, maar ook dit keer weer, hoewel we de prijzen al op goed geluk afgesneden hadden tot op $175.- per stuk, te duur voor de verkoop. Dit gebouw is een middelpunt van alle Hollandse instellingen en bovendien op Rockefeller Plaza, zodat aan voorbijgangers geen gebrek. Tegen een prijs van $ 50.– tot $ 65.– waren ze misschien te verkopen geweest, maar niet meer.

Een USD was overigens zo’n 5 Nederlandse guldens waard, dus nog steeds waren dat mooie prijzen voor een schilderij. En even verder schrijft Rooda:

Interesse is er wel iets, maar niet zozeer voor de kunstwaarde alswel voor het typisch Hollandse en daar betalen ze geen hoge prijzen voor. Het grote Amerikaanse publiek koopt geen schilderijen, hoogstens een plaat of gravure. Ze hebben meestal sterk gebloemd en bont behang, waar je niets op kunt hangen. De zeer grote kring van kunstliefhebbers koopt alleen werk van schilders met wereldberoemdheid en betalen daar dan kapitalen voor. De enige Hollandse schilders die ze hier kennen zijn de Oude Meesters en Van Gogh, de rest is onbekend en wordt niet gekocht, tenzij als curiositeit eens een dingetje van Holland. Maar daar betalen ze dan ook maar een $ 40.– a $ 50.– voor, hoogstens

deze galerie in Portland verkocht in 2021 deze pastel

Carlo van Zonneveld had iets meer succes en schrijft vanuit Florida, eveneens in 1948

Inderdaad kon ik enige schilderijen kwijt, want er bestaat hier onder de Hollanders met geld interesse voor motieven van Hollandsche weiden met koeien enz. De Amerikanen zijn er ook niet koud onder. Er is hier een Hollandse familie die er om heeft gevraagd enkele schilderijen te laten zien in het genre als boven beschreven. Ook voor hun kennissen.

In de brieven van zowel Van Zonneveld als Rooda wordt melding gemaakt van Heydenryk, vermoedelijk van de bekende lijstenmakerij die in 1937 haar vleugels vanuit Amsterdam had uitgeslagen naar New York. Blijkbaar was deze Heijdenryk een goede informatiebron ter plaatse voor de Nederlanders.

Rooda schrijft:

Ik heb er hier van alles mee geprobeerd, ook Heijdenryk weet daarvan, maar, geen resultaat helaas. Heijdenryk heeft voor me uitgevist, hoeveel het kost om ze goed verpakt en verzekerd terug te sturen, plm. $ 50.

En Van Zonneveld:

De volgende dag waren we weer net op tijd voor de trein. Zodoende kon ik niet naar Lexington Ave. Echter heb ik daar niet veel spijt van, want wat bleek toen ik naderhand er naar informeerde, de bedoelde mevrouw Heijdenryk heeft dat adres niet meer.

dit schilderij van De Kock (Kagerplassen) hangt nu in Atlanta

Al met al geven deze brieven niet het beeld dat Heijnes het in de VS heeft gemaakt. Toch is het leuk nu te kunnen vaststellen dat er vele jaren later toch nog aardig wat liefhebbers van zijn werk zijn. Ook al is dat wellicht ook een nostalgische herinnering aan het Nederland van 75 jaar geleden.

We zijn natuurlijk heel nieuwsgierig of er vanuit de VS of Canada nog meer mensen met een Heijnes schilderij zijn. We zouden graag daarmee in contact komen.

de Reusel (Moergestel) hangt in Phoenix AZ